เทคนิคการสืบสวนและสอบสวนคดีอาญา ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับการสืบสวน

เทคนิคการสืบสวนและสอบสวนคดีอาญา ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับการสืบสวนและสอบสวน บทบาทสำคัญนอกจากมีส่วนอำนวยความยุติธรรมและรักษาความสงบ

เรียบร้อยแล้วยังมีความสำคัญต่อกิจการอื่นๆ อีกหลายด้าน ดังนั้น ผู้ทำหน้าที่สืบสวนและสอบสวนจึงต้องมีคุณลักษณะเป็นพิเศษในการปฏิบัติหน้าที่หรือได้รับมอบหมายให้ร่วมทีมปฏิบัติภารกิจที่สำคัญและซับซ้อน

ความสำคัญของการสืบสวนและสอบสวน
การสืบสวนและสอบสวนคดีอาญามีบทบาทสำคัญมากเพราะเป็นด่านหรือประตูแรกในการอำนวยความยุติธรรม ฉะนั้น จึงมีความสำคัญต่อกิจกรรมด้านต่างๆ เช่น ความยุติธรรม เศรษฐกิจ สังคม การเมือง การบริหาร ตลอดจนการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนตามรัฐธรรมนูญ

คุณลักษณะของผู้ทำการสืบสวนและสอบสวน นักสืบ
ผู้ทำหน้าที่สืบสวนและสอบสวนจะต้องมีการคัดเลือกเพื่อปฏิบัติหน้าที่ รวมทั้งการเลือกบุคคลเข้ามาร่วมทำงานเป็นทีม จึงควรจะมีคุณลักษณะเป็นพิเศษบางประการเพื่อประสิทธิภาพและประสิทธิผลของงาน

คุณลักษณะของผู้ทำการสืบสวนและสอบสวนอย่างน้อยควรจะมีคุณลักษณะดังต่อไปนี้
1. มีอำนาจทำการสืบสวนสอบสวนได้ตามกฎหมาย
2. มีความรอบรู้
3. มีความตั้งใจในการทำงานอย่างจริงจังและต่อเนื่อง
4. มีความกล้าหาญกล้าเสี่ยง
5. มีปฎิภาณไหวพริบในการทำงาน
6. มีความซื่อสัตย์สุจริตในวิชาชีพ
7. มีความสังเกตและจดจำดี
8. มีความรอบคอบและละเอียดถี่ถ้วน
9. มีมนุษยสัมพันธ์ที่ดี
10. รักษาความลับ

 เทคนิคการสืบสวน

การสืบสวนที่จะให้ได้ผลดีนั้น จะต้องอาศัยปัจจัยหลายประการโดยเฉพาะอย่างยิ่งข้อมูลข่าวสารต่างๆซึ่งมีวิธีดารแสวงหาหลายอย่าง เมื่อเกิดเหตุคดีอาญาขึ้นที่ใดแล้ว พนักงานสืบสวนจะต้องรีบไปยังสถานที่เกิดเหตุเพื่อแสวงหาข้อเท็จจริงและหลักฐานในที่เกิดเหตุ หากต้องการทราบความเคลื่อนไหวของผู้ต้องสงสัยบางคนเพื่อให้แน่ใจว่าได้กระทำผิดจริงหรือไม่ ในการที่จะอ้างเหตุออกหมายจับควรสืบสวนโดยวิธีเฝ้าตรวจ แต่ถ้าต้องการทราบตัวผู้ต้องสงสัยว่ามีส่วนพัวพันหรืออยู่เบื้องหลังการกระทำผิดกฎหมาย ควรสืบสวนโดยวิธีสายลับและเมื่อต้องการสืบหาตัวผู้ต้องสงสัยในการก่ออาชญากรรมโดยมีวิธีกระทำคล้ายกันว่าเป็นใครหรือสืบหาประวัติคนร้ายควรตรวจสอบประวัติจากกองทะเบียนประวัติอาชญากร

ปัจจัยสำคัญในการสืบสวนและขอบเขตอำนาจหน้าที่
ปัจจัยสำคัญในการสืบสวน คือ ข่าวสารต่างไป การซักถามบุคคล การเห็นการฟังจากสื่อสารมวลชน การใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ รวมทั้งปัจจัยอื่นได้ อนึ่งการสืบสวนในนั้นมีขอบเขตในการกระทำได้ตามที่กฎหมายกำหนด

ปัจจัยอื่นที่พนักงานสืบสวนควรสนใจเป็นพิเศษในเขตพื้นที่ของตนที่รับผิดชอบมีหลายประการ เช่น
1. สภาพภูมิประเทศ
2. สถานที่ซึ่งล่อแหลมในการก่อความไม่สงบ
3. ความพิรุธผิดปกติบางอย่างในเขตพื้นที่ที่รับผิดชอบ
การสืบสวนสถานที่เกิดเหตุ
การสืบสวนสถานที่เกิดเหตุเป็นการแสวงหาข้อเท็จจริงและหลักฐานในบริเวณที่เกิดเหตุคดีอาญาแล้ว เพื่อหารายละเอียดในการทำความผิดและติดตามตัวผู้กระทำผิดมาดำเนินคดีอาญา ซึ่งมีเทคนิคดำเนินการหลายวิธี
เมื่อพนักงานสืบสวนสอบสวนได้ตรวจสถานที่เกิดเหตุเสร็จแล้ว จึงได้ทำแผนที่เกิดเหตุไว้ การที่เจ้าพนักงานทำแผนที่เกิดเหตุไว้ก็เพื่อ
1. แสดงภาพของสถานที่เกิดเหตุ
2. เชื่อมโยงกับภาพถ่ายในสถานที่เกิดเหตุ
3. เป็นเครื่องเตือนความทรงจำในการทำสำนวนสอบสวน
4. ทำให้เข้าใจง่ายขึ้นเมื่อนำคดีขึ้นสู่กระบวนการยุติธรรม

การเฝ้าตรวจ
การเฝ้าตรวจเป็นการแสวงหาข้อเท็จจริงและหลักฐานในกรณีที่ต้องการทราบความเคลื่อนไหวสถานที่ติดต่อกับบุคคลและสิ่งของเพื่อให้แน่ใจวษาผู้นั้นกระทำความผิดและเป็นข้อมูลต่อการอ้างเหตุในการขอหมายจากศาล
การเฝ้าตรวจไม่มีวิธีใดที่ดีที่สุด ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสภาพเหตุการณ์ภารกิจที่ได้รับมอบหมาย ปฏิภาณไหวพริบของพนักงานสืบสวนที่จะเลือกวิธีการต่างๆ ให้เหมาะสมและแนบเนียนที่สุด

สายลับ
สายลับเป็นการแสวงหาข้อเท็จจริงและหลักฐานผู้ต้องสงสัยว่ากระทำความผิดโดยผู้สืบสวนปลอมแปลงตนเพื่อล้วงข้อมูลและข่าวสารในการหาตัวผู้กระทำความผิดที่แท้จริงพร้อมทั้งหลักฐาน ซึ่งมีวิธีดำเนินการหลายประการ

ข้อพึงระวังของสายลับและทีมงาน คือ
1. ทำความเข้าใจและทราบวัตถุประสงค์และขอบเขตการทำงาน
2. รู้และเข้าใจสื่อและสัญญาณอย่างแม่นยำ
3. จดจ่อเอาใจใส่ต่อภารกิจที่ได้รับมอบหมาย
4. กลั่นกรองและประเมินข้อมูลที่ได้มาอย่างรอบคอบ

การทะเบียนประวัติอาชญากร
การทะเบียนประวัติอาชญากรเป็นการหาประวัติของคนร้ายจากแฟ้มข้อมูลของอาชญากรรม ซึ่งได้เก็บรวบรวมไว้เพื่อคิดตามจับกุมผู้ต้องสงสัยว่ามีพฤติกรรมการกระทำคล้ายกัน กับทั้งสเกตซ์ภาพคนร้ายเพื่อออกหมายต่อไป

พนักงานสืบสวนมีความจำเป็นต้องทราบข้อมูลเกี่ยวกับคนร้ายเพื่อประกอบในการสืบจับหรือทราบประวัติคนร้ายที่เคยก่อคดีมาแล้ว พนักงานสืบสวนควรประสานงานกับกองทะเบียนประวัติอาชญากร สำนักงานตำรวจแห่งชาติ